ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮಹಾಪರ್ವ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮೇಳವಾದ ಕುಂಭವು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಲವು ರೀತಿಯ ಕುತೂಹಲಗಳಿವೆ. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅದು ಹೇಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು..? ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅದರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳೇನು.? ಕುಂಭ ಮಹಾಪರ್ವವನ್ನು ಯಾಕೆ ಆಚರಿಸಬೇಕು..? ಹೀಗೆ ನಾನಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು, ಗೊಂದಲಗಳು ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂರು ವಿಧಗಳ ಕುಂಭವಿದ್ದು, ಅವುಗಳನ್ನೇಕೇ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.? ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆ ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೂ ಉದ್ಭವಿಸಿರಬಹುದು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೂ ನೀವು ಉತ್ತರವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿದೆ ನೋಡಿ ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಸರಿಯಾದ ಉತ್ತರ..
ಹರಿದ್ವಾರ, ಉಜ್ಜೈನಿ, ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್ ಮತ್ತು ನಾಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ 3 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಜಾತ್ರೆಯನ್ನು ಕುಂಭ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಹರಿದ್ವಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಗ್ರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ 6 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಕುಂಭವನ್ನು ಅರ್ಧ ಕುಂಭ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ 12 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಕುಂಭವನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಕುಂಭಮೇಳ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ 144 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಕುಂಭಮೇಳವನ್ನು ಮಹಾಕುಂಭಮೇಳವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಪ್ರತಿ 12 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪೂರ್ಣಕುಂಭವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಬಾರಿ ಕುಂಭವನ್ನು ಉಜ್ಜೈನಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೀವು ಗಮನಿಸಿರಬಹುದು. ನಂತರ ಈ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕುಂಭಮೇಳವನ್ನು ಹರಿದ್ವಾರ, ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕುಂಭವನ್ನು ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್ ಮತ್ತು ತದನಂತರ ಮುಂದಿನ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಕುಂಭವನ್ನು ನಾಸಿಕ್‌ದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುವುದು.
ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಕುಂಭ ಮತ್ತೆ ಉಜ್ಜಯಿನಿ ಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ, 12 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಹರಿದ್ವಾರ, ನಾಸಿಕ್ ಅಥವಾ ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಂಭವನ್ನು ನಡೆಸಿದಾಗ ಅದನ್ನು ಪೂರ್ಣಕುಂಭ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವರುಗಳ ಹನ್ನೆರಡು ದಿನಗಳು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಅದು 12 ವರ್ಷಗಳು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪೂರ್ಣಕುಂಭವನ್ನು ಪ್ರತಿ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಧಾರ್ಮಿಕ ನಂಬಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರತಿ 144 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಹಾಕುಂಭವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 144 ಹೇಗೆ? 12 ರಿಂದ 12 ನ್ನು ಗುಣಿಸಿದಾಗ 144 ಆಗುತ್ತದೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ, ಕುಂಭ ಕೂಡ ಹನ್ನೆರಡು. ಅದರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿವೆ, ಉಳಿದ ಎಂಟು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿವೆ ಎನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿ 144 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಮಹಾಕುಂಭವನ್ನು ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹಾ ಕುಂಭದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇತರ ಕುಂಭಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 2013 ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕುಂಭವು 144 ವರ್ಷವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಪ್ರಯಾಗರಾಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಂಭಮೇಳವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ 138 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಮಹಾಕುಂಭ ಬರಲಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಕುಂಭ ರಾಶಿಗೆ ಗುರು ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದಾಗ ಮತ್ತು ಮೇಷ ರಾಶಿಗೆ ಸೂರ್ಯುನು ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡಿದಾಗ ಕುಂಭ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಹರಿದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಧ ಕುಂಭವನ್ನು ಹರಿದ್ವಾರ ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಕುಂಭ ಹಬ್ಬಗಳ ನಡುವೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳ ಮಧ್ಯಂತರದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಮೇಷ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಗುರು ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಹಾಗೂ ಮಕರ ರಾಶಿಗೆ ಚಂದ್ರನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ದಿನದಂದು ಕುಂಭ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಪ್ರಯಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ, ಸೂರ್ಯ ಮಕರ ರಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ಮತ್ತು ಗುರು ವೃಷಭ ರಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಕುಂಭ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಪ್ರಯಾಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಿಂಹ ರಾಶಿಚಿಹ್ನೆಯಲ್ಲಿ ಗುರು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಗೋಧಾವರಿ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ನಾಸಿಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುಂಭ ಹಬ್ಬ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗುರು, ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರು ಕಟಕ ರಾಶಿಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನಂತರವೂ ಗೋದಾವರಿ, ಕರಾವಳಿಯಲ್ಲಿ ಕುಂಭ ಹಬ್ಬವನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಸಿಂಹ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಮೇಷ ರಾಶಿಯಲ್ಲಿ ಗುರು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಈ ಹಬ್ಬವು ಉಜ್ಜೈನಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕಾರ್ತಿಕ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನದಂದು, ಸೂರ್ಯ, ಗುರು ಮತ್ತು ಚಂದ್ರರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ತುಲಾ ರಾಶಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ, ಮೋಕ್ಷ ದಾಯಕ ಕುಂಭವನ್ನು ಉಜ್ಜೈನಿಯಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
